270 SAATİ AŞAN FAZLA MESAİ İÇİN DE ZAMLI ÜCRET ÖDENİR Mİ?
İş Kanunu`nun 41 inci maddesine göre fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla
olamayacağı belirtilmiştir. Ancak bu sınırlamaya rağmen işçinin 270 saatten daha fazla
çalıştırılması halinde, bu çalışmalarının karşılığı olan fazla mesai ücretinin de ödenmesi
gerekmektedir8
.
FAZLA ÇALIŞMANIN(MESAİNİN) ÜCRETE DÂHİL OLMASINDA BİR SINIR VAR
MIDIR?
İş sözleşmeleriyle fazla çalışmanın ücrete dâhil olacağı şeklinde düzenlemeler yapılabilir.
Ancak burada şunu belirtmek gerekir ki yılda 270 saate kadar yapılan fazla çalışmanın ücrete
dâhil olması söz konusu olabilir. Yılda 270 saati aşan fazla çalışma için zamlı ücret ödenmesi
gerekmektedir.
Yargıtay 9. H.D.`nin konuya ilişkin vermiş olduğu kararda; “İş sözleşmelerinde fazla çalışma
ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir.
Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir.”
şeklinde değerlendirme yapmıştır
.
Burada şu hususu da önemle belirtmek gerekir ki fazla çalışma için her yıl işçiden onay
alınması gerekir10. Aksi takdirde, işçiden onay alınmazsa iş sözleşmesinde her ne kadar fazla
mesainin ücrete dâhil olduğu düzenlemesi söz konusu olsa da(270 saat sınırı olmaksızın) tüm
fazla mesai süresi için zamlı ödenmesi gerekir.
Yargıtay konuya ilişkin vermiş olduğu kararda; “Diğer taraftan, taraflar arasında düzenlenen
08.01.2010 tarihli iş sözleşmesinin ücrete dair 4/a. maddesinde; fazla mesai ücretinin aylık ücrete
dâhil olduğu yönünde hüküm bulunmaktadır. Buna karşın dosyada, 4857 sayılı yasanın 41/7.
maddesi ve Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nin 9. maddesi
uyarınca fazla çalışma yaptırmak için işveren tarafından her yılbaşında işçiden alınmış bir yazılı
onay bulunmamaktadır. Bu durumda, 08.01.2010-08.01.2011 tarihleri arasındaki çalışma
dönemine mahsus olarak yıllık 270 saatlik/aylık 22,5 saat haftalık 5.2 saatlik sürenin
hesaplanan fazla mesai süresinden düşülmesi gerekirken, sözleşmedeki ilgili hükmün tüm çalışma
dönemini kapsadığının kabulü isabetsizdir. ” şeklinde değerlendirme yapmıştır
6 4857 s. K. md. 41
7 H. Hadi SÜMER, İş Hukuku, 21. Bası, Ankara 2016, syf. 142
8 Yargıtay 9. H.D.`nin 2009/18303 E. , 2011/19824 K. sayılı ve 30.06.2011 tarihli kararı.
9 2015/3981 E. , 2016/15168 K. sayılı ve 23.06.2016 tarihli kararı. Aynı dairenin benzer yönde değerlendirmesi
2015/5147 E. , 2016/20518 K. sayılı ve 21.11.2016 tarihli kararında da söz konusudur.
10 Fazla Çalışma Yönetmeliği md. 9 ve 4857 s. İş Kanunu md. 41/7
11 2015/3981 E. , 2016/15168 K. sayılı ve 23.06.2016 tarihli kararı.
270 SAATİ AŞAN FAZLA ÇALIŞMANIN VARLIĞI HALİNDE İŞÇİ, İŞ AKDİNİ
HAKLI SEBEPLE FESHEDEBİLİR Mİ?
Yılda 270 saati aşan fazla mesainin olması durumunda işçi, iş akdini haklı sebeple feshedebilir.
Burada şunu belirtmek gerekir ki 270 saati aşan kısım için zamlı ücret ödenmemesi zaten haklı
fesih sebebidir.
Yargıtay, 270 saati aşan fazla mesainin ücreti ödeniyor olsa da işçinin, yılda 270 saatin
üzerinde fazla mesai yaptırılması gerekçesiyle iş akdini feshedebileceğini yerleşik uygulaması
ile ortaya koymuştur. Kanun`da da ; “Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş
saatten fazla olamaz. ” denilmiştir
.
Yargıtay 7. H.D.`nin konuya ilişkin vermiş olduğu kararda; “Somut olayda, davacı, yıllık yasal
sınır olan 270 saatten fazla mesai yaptırıldığı ve bu hususun çalışma şartlarının uygulanmaması
olduğu iddiasıyla iş sözleşmesini feshettiğini ileri sürmüş olup dosyada davacının her yıl için fazla
çalışma yapmaya muvafakat ettiğine ilişkin verdiği bir belge bulunmamaktadır. Ücrete, fazla çalışma
karşılıklarının dâhil olması ise, peşinen muvafakat niteliğinde olmayıp mahkemece 270 saati aşan
çalışmaların varlığının araştırılıp var olduğunun tespiti halinde, davacının fesih hakkının
doğduğunu kabul etmek gerekirken, davacının fazla çalışmaya kaldığı ve ücretini de aldığı
gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin reddi hatalıdır.” şeklinde değerlendirme yapılmıştır
.
270 SAATİ AŞAN ÇALIŞMANIN YAPTIRILMASI HALİNDE HAKLI FESİH İÇİN
SÜRE SINIRI VAR MIDIR?
Fazla çalışmanın yılda 270 saati aşamayacağı Kanun`da belirtilmiştir 14 . Yani bu bir
çalışma şartıdır. İşyerinde çalışma şartlarının uygulanmaması ise Kanuna göre işçi açısından
haklı fesih sebebi olarak düzenlenmiştir15. Ancak bu sebeple işçinin haklı fesih yapabilmesi için
270 saati aşan fazla mesainin ardından en geç 6(altı) gün içerisinde fesih yapması
gerekmektedir
. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Bu nedenle de 6 günlük süre geçtikten
sonra yapılan fesih haklı fesih olmayacak ve işçi kıdem tazminatına da hak kazanamayacaktır.
Yargıtay 7. H.D.`nin konuya ilişkin vermiş olduğu kararda; “Somut olayda, taraflar arasında
imzalanan belirsiz süreli iş sözleşmesinin 5. maddesinde personelin yasal sınır ve esaslar içerisinde
kalmak kaydı ile işverenin isteği üzerine her türlü fazla çalışmayı ücret karşılığında yapmayı kabul
edeceği hükmü mevcuttur.4857 sayılı Yasanın 41. maddesinin 8. fıkrasında fazla çalışma süresinin
toplamının bir yılda 270 saatten fazla olamayacağı düzenlenmiştir. Dosyadaki belgelerden,
davacının 2009 yılı içinde 503 saat, 2010 yılının ilk 9 ayında 573 saat fazla mesai yaptığı
anlaşılmaktadır.
Davacının, yıllık 270 saatten fazla çalışma yaptığının anlaşılması karşısında
çalışma şartlarının uygulanmaması nedeniyle 4857 sayılı Yasanın 24/II-f maddesi gereğince iş
akdinin işçi tarafından haklı sebeple feshedildiği açıktır. Ancak dosyaya sunulan bordrolardan,
davacıya en son 2010 yılının Ağustos ayında fazla çalışma tahakkuku yapıldığı, 2010 yılının Eylül
ve Ekim aylarında fazla çalışma ücreti tahakkuk ettirilmediği görülmektedir. Davacının,
İskenderun 2. Noterliğinin 01.10.2010 tarih 14161 yevmiye numaralı ihtarnamesiyle iş akdini
feshettiği, ancak son fazla çalışmadan sonra fesih hakkını 6 günlük hak düşürücü süre geçtikten
sonra kullandığı anlaşıldığından mahkemece feshin süresinde yapılmadığı ve davacının kıdem
tazminatına hak kazanamadığı gözetilmeksizin yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesi
hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.” şeklinde değerlendirme yapmıştır .
.
